Op 9 augustus 2024 werd het decreet van 17 mei 2024 tot wijziging van de regelgeving betreffende de omgevingsvergunning wat betreft de invoering van een modulaire omgevingsvergunningsprocedure en het omgevingsbesluit (“Wijzigingsdecreet modulaire vergunningsprocedure”) in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. De nieuwe modulaire omgevingsvergunningsprocedure is nog niet in werking getreden, maar trekt toch al veel aandacht.

Dat is niet verrassend, want deze procedure belooft een flexibeler en efficiënter vergunningstraject te bieden waarbij de aanvrager de touwtjes meer in handen zal krijgen en toepassing zal kunnen maken van verplichte en optionele project-specifieke modules.

Waarom een nieuwe aanpak?

Het huidige omgevingsvergunningsdecreet (hierna: “OVD”) - dat in werking is getreden in 2017 - heeft als doel een efficiënte, doelgerichte en geïntegreerde vergunningverlening te voorzien. Na een grondige evaluatie van het OVD is gebleken dat er verschillende optimalisaties nodig zijn om nog meer probleemoplossend te kunnen werken, zodat een lopend vergunningstraject en cours de route nog in de juiste richting kan worden gestuurd.

Overzicht van de modules

De nieuwe modulaire vergunningsprocedure bevat geen onderscheid meer tussen de vereenvoudigde en de reguliere procedure. Er wordt gewerkt met een uniforme basisprocedure van 60 dagen, die kan worden verlengd afhankelijk van de modules die worden toegepast.

Volgende modules (kunnen) worden doorlopen zowel in eerste aanleg als in graad van beroep:

1. Indiening van de aanvraag of administratief beroep (verplichte module)
2. Onderzoek naar volledig- en ontvankelijkheid (verplichte module)
3. Advisering (verplichte module)
4. Openbaar onderzoek (optionele module)
5. Toepassing van één of meerdere lussen (administratieve lus en wijzigingslus, optionele module)
6. Het onderzoek en de beslissing over de aanvraag (verplichte module)
7. De bekendmaking van de beslissing (verplichte module)

Ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek wijzigt

Uit het evaluatieonderzoek van het OVD is gebleken dat het ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek (waarin o.a. de aanwezigheid van alle vereiste documenten, zoals bv. boscompensatievoorstel, mobiliteitsstudie etc., wordt nagezien) op vandaag regelmatig een struikelblok vormt. Deze fase wordt in de nieuwe procedure dan ook aangepakt en zal voortaan resulteren in een melding in plaats van een beslissing.

Bij het ontbreken van verplichte documenten zal de overheid de aanvrager binnen de 30 dagen moeten informeren over de ontbrekende stukken, waarna de aanvrager zelf kan kiezen om (i) de wijzigingslus toe te passen zodat er over de gewijzigde aanvraag zal worden geoordeeld of (ii) geen actie te ondernemen. In dat laatste geval zal de overheid in de eindfase wellicht vaststellen dat de aanvraag onontvankelijk/onvolledig is, maar ondergeschikt kan de inhoud van de aanvraag reeds worden beoordeeld. Het kan dus een strategische zet zijn van de aanvrager om - ondanks het ontbreken van bepaalde noodzakelijke stukken - het vergunningstraject toch te doorlopen om de inhoudelijke slaagkansen van het project te achterhalen.

Meerdere termijnverlengingen mogelijk

In het huidige vergunningstraject is er in de praktijk vaak slechts één termijnverlening mogelijk (met uitzondering van enkele bijzondere toepassingsgevallen). In de nieuwe modulaire procedure zullen de wijzigingslus en de administratieve lus onder bepaalde voorwaarden meermaals kunnen worden toegepast waarbij er telkens een termijnverlenging van 60 dagen bovenop de basistermijn van 60 dagen volgt. De aanvrager zal in de modulaire procedure bovendien zelf een termijnverlening kunnen vragen in eerste aanleg (op heden is dat enkel mogelijk in graad van beroep).

Deze vernieuwingen bieden de aanvrager de ruimte om meerdere essentiële aanpassingen door te voeren zonder dat de aanvrager riskeert om in tijdsnood te geraken. Zo wordt voorkomen dat er een nieuwe aanvraag ingediend moet worden om de gewenste wijzigingen te kunnen doorvoeren of onregelmatigheden te herstellen.

Nieuw instrument: wijzigende vergunning

Het gebeurt regelmatig dat de bouwheer tijdens de uitvoering van de werken nog een vergunningsplichtige aanpassing wenst te doen aan de vergunde plannen. Hij/zij wenst bijvoorbeeld terrassen toe te voegen. In het huidige vergunningstraject kan de aanvrager enkel een aanvraag tot regularisatievergunning indienen, waarbij de verleende vergunning opnieuw (volledig) in vraag kan worden gesteld en hij/zij het risico loopt dat de verleende vergunning in het gedrang komt.

De nieuwe wetgeving introduceert de mogelijkheid van een wijzigende vergunning, waarbij de aanvrager de mogelijkheid krijgt om tijdens de uitvoering van de werken een reeds verleende vergunning te wijzigen zonder dat dit als een afstand van de bestaande vergunning wordt beschouwd. De wijzigende vergunning heeft geen impact op de vervaltermijn van de verleende basisvergunning. Dat betekent dat de gewenste wijziging binnen de vervaltermijn van de basisvergunning moet worden vergund en uitgevoerd. In de praktijk zal dit waarschijnlijk alleen ruimte bieden voor kleinere wijzigingen die snel vergund en uitgevoerd kunnen worden.

Inwerkingtreding en vooruitzichten

De Vlaamse Regering bepaalt in een uitvoeringsbesluit dat (een deel) van de wijzigingen in werking treden een jaar na de publicatie van het besluit in het Belgisch Staatsblad (waar nog op wordt gewacht). Los van de juridische inwerkingtreding, moet er ook rekening worden gehouden met de praktische uitdagingen die met de invoering van de modulaire vergunningsprocedure gepaard gaan. Denk onder meer aan de aanpassing van het omgevingsloket. Het is op vandaag dan ook onzeker wanneer de aanvragen conform de nieuwe modulaire omgevingsvergunningsprocedure zullen worden behandeld.